De kracht van vrijwilligerswerk bij opvoeden

“In onze gemeente Weststellingwerf versterken we de sociale basis tussen inwoners. Home-Start vrijwilligers geven ouders opvoedsteun, waardoor hun hulpvragen meer normaliseren.” Een interview met Sjoukje Heidinga, beleidsmedewerker Jeugd.

“Sinds drie jaar biedt onze gemeente Home-Start aan als ouders vragen hebben over opvoeden”, vertelt Sjoukje Heidinga. “We wilden meer steun geven aan de voorkant. Doel is om kleine vragen klein te houden en ze niet te laten uitgroeien tot grote problemen. Het is belangrijk hoe ouders worden geholpen bij hun opvoedvraagstuk. Het Home-Start programma werkt met ervaren vrijwilligers die de vraag van ouders centraal stellen. Ze laten de ouders zien wat goed gaat en benadrukken de kracht van hun zelf-oplossend vermogen. Laat ik een voorbeeld geven van een moeder die in ons jaarverslag vertelt: ‘De vrijwilliger gaf me het vertrouwen dat ik nee kan zeggen en nog steeds een lieve moeder ben’. Je merkt dat ouders soms twijfelen of ze wel goede opvoeders zijn. Dat gevoel wordt aangewakkerd door bijvoorbeeld de hoge normen die we elkaar in de maatschappij opleggen, of doordat we ons even niet meer realiseren dat de ontwikkeling van kinderen nu eenmaal grillig is. Het normaliseren van de hulpvragen is iets waar wij als gemeente aan werken. Met goede tips en begeleiding, ervaren ouders dat ze zelf veel kunnen doen. Ze worden aangemoedigd gebruik te maken van hun eigen netwerk en als dat nog niet zo groot is, helpt de vrijwilliger dat uit te breiden.

Stevig ouderschap
Voor ons telt dat het vrijwilligerswerk van Home-Start laagdrempelig en toegankelijk is. Ouders vinden het prettig dat iemand vrijwilliger is. De vrijwilliger biedt steun vanuit eigen ervaring en komt wekelijks een dagdeel bij het gezin thuis. Dat kan van enkele maanden tot maximaal anderhalf jaar duren. De vrijwilliger staat naast de ouders. Er is een gelijkwaardige relatie, wat helpt in het opbouwen van vertrouwen zodat ouders zich vrijer voelen om te praten. Dit vrijwilligerswerk is waardevol, mede vanwege de tijd die vrijwilligers bieden; ze geven ouders in de woorden van oprichter Margaret Harrison ‘a gift of time’. Vrijwilligers zorgen voor continuïteit van steun doordat ze zich voor een periode committeren aan een gezin. Dat is fijn voor gezinnen. Zo werken we met elkaar aan de stevigheid van ouderschap.

Professioneel georganiseerd vrijwilligerswerk
Het vrijwilligerswerk wordt professioneel aangestuurd door een coördinator. Bij ons is dat Margriet Verloop. Zij gaat hier onder andere naar scholen om deze vorm van informele steun onder de aandacht te brengen. Als coördinator werft ze de vrijwilligers, toetst hun motivatie, verwachtingen en kwaliteiten aan de uitgangspunten van Home-Start en vraagt naar de VOG. Alle nieuwe vrijwilligers krijgen een basistraining en daarna zijn er terugkombijeenkomsten, themabijeenkomsten, koppelingsgesprekken en individuele begeleidingsmomenten. Zo wordt de vrijwilliger zelf ondersteund in het werk en kan deze zichzelf door de training en bijeenkomsten ontwikkelen.

Gebiedsteam en Home-Start
Wat ons betreft zitten de verschillende vormen van informele steun en formele hulpverlening elkaar niet in de weg. Deze opvoedsteun staat in ons beleid naast specialistische jeugdhulp, omdat het dus niet altijd nodig is om direct specialistische jeugdhulp in te schakelen. We merken dat de medewerkers van het gebiedsteam het pad naar Home-Start weten te vinden. Het gebiedsteam en de coördinator schakelen snel.

Vrijwilligers werven
We zijn een wat kleinere gemeente. Je moet je realiseren dat er maar één vijver met geschikte vrijwilligers is en voor dit vrijwilligerswerk is opvoedervaring belangrijk. Het Home-Start programma draait hier goed. Sommige vrijwilligers gaan weg omdat ze bijvoorbeeld uitbreiding van uren in hun werk of een vaste baan krijgen, beginnen met een opleiding of verhuizen. Daarom wordt de werving structureel een paar keer per jaar gedaan. We hebben hier nu ook een vrijwilligerspunt waar mensen zich kunnen aanmelden.

Persoonlijke groei
Voor vrijwilligers zelf zitten er voordelen aan om vrijwilligerswerk te doen. Velen ervaren het positief: ze ontwikkelen zich op weg naar betaald werk, voelen zich nuttig, zien hun meerwaarde voor het gezin. Van een van de vrijwilligers kregen we terug dat ze ook zelf standvastiger is komen te staan in haar eigen leven. Door het vrijwilligerswerk kun je in contact komen met andere culturen, wat je beeld van de samenleving kan verrijken. Zo vertelde een Eritrees gezin dat hun vrijwilliger wordt gezien als een ‘moeder’ van het gezin, een groot compliment waaruit vertrouwen spreekt. Dit onderstreept dat we met ons gemeentebeleid erin slagen om de sociale basis van inwoners onderling te versterken.”

Ervaringsverhalen Home-Start
In deze film deelt Home-Start ervaringsverhalen van vier ouders met hun gezin en vier vrijwilligers. Zij steunen ouders bij hun vragen over opvoeden en werken vraaggestuurd. De vrijwilligers bieden laagdrempelig steun, staan naast de ouders, delen ervaringen en bieden een luisterend oor. Zo krijgen ouders meer zelfvertrouwen en ervaren minder stress. Deze vorm van informele preventieve hulp zorgt ervoor dat alledaagse problemen klein kunnen blijven. Waar familie, vrienden of buren even niet beschikbaar zijn, is de Home-Start vrijwilliger een tijdelijke uitbreiding van het netwerk. Ouders staan er niet alleen voor en vrijwilligers hebben zinvol werk.